Is Rotterdam veerkrachtig genoeg bij het bestrijden van COVID-19 en hoe komen we sterker uit de pandemie? ‘Juist nu draait het meer dan ooit om resilience’, vinden Arnoud Molenaar en Naomi Sonneveld van het gemeentelijke programma Resilient Rotterdam. ‘Dit is het moment om te laten zien hoe weerbaar en veerkrachtig je bent.’

‘Resilience gaat over het veerkrachtig maken van de stad en haar samenleving. Ben je voorbereid op shocks en stresses? De COVID-19-pandemie is zo’n crisis’, vertelt Arnoud Molenaar, programmamanager van Resilient Rotterdam en Chief Resilience Officer van de stad. ’Corona houdt ons allemaal wereldwijd bezig en dat is uniek. Dit is hèt moment om te laten zien hoe resilient je bent als stad. Hoe snel kun je als stad herstellen? Willen we terugveren naar de normen van voor de coronacrisis? En hoe kom je er sterker uit? Dat zijn vragen waar we als programma mee bezig zijn. Alleen dan kun je doorgroeien en je beter voorbereiden op een volgende crisis. Omgaan met veranderingen als deze wordt steeds belangrijker. Al zie je een crisis niet altijd aankomen, veerkracht betekent ook dat je je kunt aanpassen en flexibel bent.’

Het team Resilient Rotterdam probeert resilience als vast punt op agenda’s van zoveel mogelijk programma’s en projecten te krijgen. Inspanningen om de stad nog weerbaarder te maken en klaar te stomen voor de toekomst. Arnoud Molenaar: ‘Vaak gaat het over de klimaatverandering. Maar juist ook de coronapandemie staat prominent in onze presentaties! We zitten er nu middenin. Hoe voortvarend en eendrachtig we nu deze pandemie aanpakken, leert ons dat -als het erop aankomt- we tot veel in staat zijn. Wat mij betreft een voorbeeld voor hoe we de klimaatverandering zouden moeten aanpakken. Want we zaten al in een crisis, alleen wordt dat onvoldoende erkend!’

Hetzelfde schuitje

Hoe vaart Rotterdam in de crisis als gevolg van de coronapandemie? Arnoud Molenaar: ‘Het bestuur en het ambtenarenapparaat handelen indrukwekkend. Mooi om te zien hoe alles op gang kwam. Er is een crisisteam en een team Impact en Nazorg gevormd. Ook lanceerde de stad een stevig herstel- en investeringsprogramma Rotterdam Sterker Door. Er lag in no time een strak maatregelenpakket. Resilient Rotterdam zit aan tafel bij de (crisis)teams, denkt mee en adviseert over middellange en lange termijn om als het even kan kwetsbaarheden kleiner te maken.’ De aansluiting bij het internationale stedennetwerk Resilient Cities Network is vooral nu in coronatijden cruciaal. In wekelijkse webinars van de Coronavirus Speaker Series vertellen de steden over hun initiatieven om het coronavirus te bestrijden. Arnoud Molenaar, door Rotterdam naar voren geschoven als Chief Resilience Officer: ‘We zijn de linking pin in kennisuitwisseling met andere steden in de wereld. De behoefte om informatie te delen is enorm. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje.’

Toekomstproof

Naomi Sonneveld, Deputy Chief Resilience Officer: ‘Het is relevant om te analyseren wat goed gaat en wat beter kan om hier veerkrachtiger uit te komen. We borgen het resilience-gedachtengoed in beleid en de documenten die we maken. We delen kennis en inspiratie, lokaal en internationaal, onder andere via nieuwsberichten over de webinars en nieuwsbrieven. We introduceren resilience als een relevant onderdeel in projecten voor de stad. Dat betekent dat we meerdere aspecten die de veerkracht en weerbaarheid van de stad kunnen versterken, in projecten willen integreren zodat deze optimaal kunnen bijdragen aan de resilience van de stad.

Zo werd bijvoorbeeld de renovatie van het wooncomplex De Peperklip aangegrepen voor een bredere aanpak, waarin verschillende klimatologische, economische en sociale aspecten werden geïntegreerd. Er werd een groenere buitenruimte én een natuurdak aangelegd waar het regenwater wordt afgevoerd. De bewoners werden hierbij betrokken zodat ze werkervaring konden opdoen. Nu tijdens de pandemie blijkt de buitenruimte ook weer cruciaal te zijn voor de herstelmaatregelen in de stad. Dit uit zich onder andere in meer ruimte voor terrassen. Mogelijkheden om de buitenruimte aan te passen is dus een belangrijk aandachtspunt.

Sterker door

Arnoud Molenaar: ‘Resilience is ook een diversere economie, die kan meer klappen opvangen. Veel mkb’ers blijken kwetsbaar, dat zag je bij de lockdown in maart dit jaar. Terwijl er ook start-ups en IT-bedrijven zijn die juist floreren. En er is een soort digitale revolutie gaande. Kijk naar de vele mensen die thuis kunnen werken. Laten we ons richten op nog meer slimme technologieën en digitale oplossingen om resilient te worden. Hoe bereiken we ook ouderen bijvoorbeeld? Daar liggen nog volop kansen. Dezelfde digitale revolutie zorgt nu ook voor continuïteit, want velen van ons kunnen daardoor thuis doorwerken. De kans is groot dat dit voor een deel blijvend is. Hoe mooi zou het zijn als we de resterende kantoorruimte kunnen benutten voor die andere opgave: de enorme vraag naar woningen.’

Resilient Rotterdam anticipeert op kansen en risico’s van nieuwe ontwikkelingen door onder meer in contact te blijven met verschillende partijen, zoals bewoners, bedrijven en (kennis)instellingen. Maar ook door initiatieven die de veerkracht van de stad verbeteren, te linken aan gemeentelijke programma’s en andersom. De Chief Resilience Officer is blij met de zeven stadsprojecten die nu een slinger krijgen via Rotterdam Sterker Door. Projecten waarin onder andere vergroening, wonen en stadseconomie samenkomen. Hofplein en Westblaak veranderen in parkpleinen; de doorgaande route Prins Alexanderplein wordt een mooie verblijfsplek; op het dak van de Hofbogen ligt straks een park. ‘Ook de energietransitie staat in het rijtje om meer economische kansen te creëren. En van meer groen via de zeven stadsprojecten wordt Rotterdam ook klimaatbestendiger.’

Sociale veerkracht

Arnoud Molenaar: ‘Bij alle maatregelen op korte en lange termijn tijdens deze coronapandemie is de vraag hoe alle Rotterdammers ervan kunnen profiteren. Hoe kun je ervoor zorgen dat de sociale ongelijkheid niet groter wordt? Initiatieven uitrollen samen met de stad maakt de economie beter en de ongelijkheid minder. Het versterkt de sociale veerkracht. We willen start-ups inschakelen en culturele organisaties of andere instellingen betrekken. We pakken elke vorm van samenwerking met beide handen aan.’ Dat geldt ook voor kennisuitwisseling, vult Naomi Sonneveld aan. ‘De Erasmus Universiteit (EUR) doet onderzoek naar de sociaal-maatschappelijke impact van corona. Ze nemen hierin de veerkracht mee. En we geven de Hogeschool Rotterdam casussen over corona. We dagen ze met opdrachten uit om het resilience-gedachtengoed te verankeren. Dat doen we het liefst samen met de stad.’

Anticiperen op de toekomst

‘Werken aan een weerbare en veerkrachtige stad is een permanente opgave omdat je als stad voordurend aan verandering onderhevig bent. De COVID 19-pandemie heeft dat weer eens duidelijk bewezen’, zegt Arnoud Molenaar. ‘Daarom is het belangrijk om de ontwikkelingen op de voet te blijven volgen en in te spelen op de kansen en risico’s daarvan. Hiervoor is het belangrijk om in gesprek te blijven met relevante partijen in en om de stad, en om hen met elkaar in contact te brengen. Op deze manier kunnen mooie, nieuwe initiatieven ontstaan die bijdragen aan de resilience van de stad.’ Zo werkt Resilient Rotterdam aan een toekomstbestendige en veerkrachtige stad voor én met Rotterdammers.

Resilient Rotterdam is een programma van de gemeente Rotterdam, dat zich inzet voor een duurzame, veilige, saamhorige en gezonde toekomst. Daarom werkt zij aan de verankering van weerbaarheid en veerkracht in het denken en doen van de stad. Kijk voor meer informatie op www.resilientrotterdam.nl